Ieder jaar gaan we op 1 januari knallend het nieuwe jaar in. Vuurpijlen, rotjes, sterretjes, champagne kurken, als het maar knalt of mooie gekleurde vonken produceert. Maar waarom hebben we een dosis herrie en lichtflitsen nodig om een nieuw jaar in te luiden?
Echt weer zo’n traditie om even uit elkaar te pluizen. Zeker nu we waarschijnlijk binnenkort geen vuurwerk meer mogen afsteken. Gaat er een eeuwen oude traditie verloren?
De komst van vuurwerk
Vuurwerk komt (waarschijnlijk) van oudsher uit China. Met de Chinese jaarwisseling werd vuurwerk afgestoken om kwade geesten weg te jagen. Men geloofde dat kwade geesten af kwamen op grote evenementen waar veel mensen bij elkaar zijn. De lichtflitsen en knallen moesten deze kwade geesten op afstand houden.
De vuurwerk traditie is in ons land nog helemaal niet zo oud. Pas sinds de jaren 50 van de vorige eeuw steken wij met oud en nieuw consumentenvuurwerk af. Mensen uit Indonesië namen de traditie mee naar Nederland. Zij hadden het op hun beurt weer gezien bij de Chinezen.
De Nederlandse elite in de grote steden stak de eeuw daarvoor ook al vuurwerk af met oud en nieuw. Maar vuurwerk werd vooral gebruikt tijdens bruiloften en op feestdagen zoals Hartjesdag.
Wat deden de Nederlanders dan met oud en nieuw?
De jaarwisseling vieren wij al eeuwen lang. Maar vuurwerk met oud en nieuw kennen we dus sinds na de oorlog. De komst van vuurwerk heeft een aantal oude tradities de kop gekost. Zo offerde de Germanen vroeger dieren met oud en nieuw om demonen gunstig te stemmen en dronken ze grote hoeveelheden alcohol. De feestelijkheden duurde maar liefst 12 dagen! Traditiegetrouw haalde families een blok hout uit het bos , het joelblok, en staken dat aan. Ze maakte ook lekkere hapjes zoals oliebollen, spekkendikken en kniepertjes. Deze eten veel mensen nu nog met oud en nieuw.
Maar het was ook de Germaanse traditie om veel lawaai te maken met de jaarwisseling. Net als de Chinezen verjaagden men zo de kwade geesten. Deze traditie bleef tot ver in de negentiende eeuw bestaan. De kerkklokken luidden een half uur lang, kinderen rende door de straten met ratels en trommels, er werden kanonschoten afgestoken en schepen lieten hun misthoorn horen. Op verschillende plekken waren vreugde vuren waar werd gedronken en gedanst.
De komst van vuurwerk maakte al die herriemakers overbodig. Vandaar dat we nu een oliebol naar binnen werken, een fles champagne laten ploppen, kus-kus-kus en vervolgens uren bezig zijn om die te grote doos vuurwerk af te steken. Gelukkig nieuw jaar!
Volg jij Curious Case al op Facebook? Doen, is leuk! Dan leer je elke week iets nieuws!
